Khi nói đến hành trình đi Nhật làm việc, đặc biệt là trong các ngành kỹ thuật như cơ khí, điện, xây dựng hay IT, bên cạnh tay nghề và kiến thức chuyên môn, kỹ năng giao tiếp bằng tiếng Nhật – còn gọi là kaiwa – là yếu tố quan trọng không thể thiếu. Nhiều kỹ sư trẻ thường gặp khó khăn trong việc luyện nói, đặc biệt là khi chuẩn bị cho các buổi phỏng vấn với xí nghiệp tiếp nhận hoặc chuẩn bị xuất cảnh. Không ít người rơi vào trạng thái “học ngữ pháp thì biết, nhưng không nói được”, hoặc “nghe hiểu người Nhật nói gì, nhưng không phản xạ kịp”.
Vậy làm thế nào để luyện nói tiếng Nhật đúng ngữ cảnh, phù hợp với môi trường kỹ thuật và giao tiếp trôi chảy khi phỏng vấn hoặc làm việc tại Nhật? Bài viết này sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết, phân tích lộ trình luyện kaiwa hiệu quả cho kỹ sư, kèm theo các mẫu câu thực tế và phương pháp áp dụng ngay tại nhà.
I. Tại sao kỹ sư cần luyện kaiwa bài bản trước khi sang Nhật?
-
Đối thoại trong buổi phỏng vấn là cơ hội “một lần duy nhất” để thể hiện sự chuyên nghiệp. Nếu kỹ sư không thể giới thiệu bản thân mạch lạc, không trả lời được câu hỏi đơn giản về chuyên môn hay mục tiêu nghề nghiệp, cơ hội trúng tuyển sẽ giảm rõ rệt.
-
Sau khi trúng tuyển và sang Nhật, kỹ sư sẽ phải làm việc trong môi trường công xưởng, nhà máy hoặc công trình – nơi giao tiếp nhanh chóng, chính xác là điều kiện bắt buộc để đảm bảo an toàn và hiệu suất công việc.
-
Không hiểu chỉ thị từ cấp trên, không biết cách báo cáo tiến độ hoặc trao đổi với đồng nghiệp là lý do khiến nhiều kỹ sư Việt cảm thấy tự ti, khó hòa nhập và dễ gặp stress khi làm việc tại Nhật.
II. Bắt đầu từ đâu để luyện kaiwa hiệu quả cho kỹ sư?
Việc luyện kaiwa không đơn giản là học “thuộc lòng mẫu câu”, mà cần xây dựng dựa trên nền tảng vững chắc và áp dụng đúng phương pháp.
1. Xây dựng vốn từ vựng chuyên ngành
Trước tiên, kỹ sư cần tập trung vào từ vựng tiếng Nhật chuyên ngành của lĩnh vực mình sẽ làm việc. Ví dụ:
– Với ngành cơ khí: 溶接（ようせつ – hàn), ボルト (bu-lông), 金型（かながた – khuôn kim loại)
– Với ngành điện: 配線（はいせん – đi dây), 絶縁体（ぜつえんたい – chất cách điện), 電圧（でんあつ – điện áp)
– Với ngành xây dựng: 足場（あしば – giàn giáo), 鉄筋（てっきん – cốt thép), 型枠（かたわく – cốp pha)
Việc ghi nhớ và luyện nói các từ chuyên ngành giúp kỹ sư phản xạ nhanh khi làm việc thực tế. Bạn có thể lập bảng từ vựng theo chủ đề, dán tại góc học tập và luyện phát âm hàng ngày.
2. Nắm vững mẫu câu cơ bản trong công xưởng
Thay vì học các mẫu câu “sách vở” thường thấy trong giáo trình, kỹ sư cần tập trung vào các mẫu hội thoại sử dụng thường xuyên trong môi trường làm việc kỹ thuật. Ví dụ:
– はい、わかりました。(Vâng, tôi đã hiểu.)
– もう一度お願いします。(Làm ơn nhắc lại một lần nữa.)
– この図面はどこで使いますか？(Bản vẽ này dùng ở đâu?)
– この作業は今日中に終わります。(Công việc này sẽ hoàn thành trong hôm nay.)
– 危ないので、ヘルメットを被ってください。(Nguy hiểm nên hãy đội mũ bảo hộ.)
Những mẫu câu này nên được học theo cụm, gắn với ngữ cảnh cụ thể và luyện phát âm hàng ngày. Mỗi ngày, bạn có thể chọn 5–10 mẫu câu và tập nói lại nhiều lần, kết hợp cả ghi chép và nhắc lại bằng miệng.
3. Áp dụng phương pháp shadowing để luyện nói phản xạ
Shadowing là phương pháp nghe và nhắc lại ngay lập tức câu nói của người bản xứ – một kỹ thuật đã được chứng minh là giúp cải thiện kỹ năng nói hiệu quả trong thời gian ngắn. Cách thực hiện như sau:
– Chọn video hoặc audio tiếng Nhật có phụ đề, nội dung liên quan đến công việc kỹ thuật (ví dụ: video hướng dẫn công việc trong nhà máy)
– Nghe một đoạn ngắn (2–3 câu), dừng lại và lặp lại theo đúng ngữ điệu, tốc độ.
– Khi quen, bạn có thể vừa nghe vừa nhắc theo mà không cần dừng.
– Ghi âm lại giọng của mình và so sánh với người bản xứ để điều chỉnh phát âm, ngữ điệu.
Một số nguồn tài liệu gợi ý để luyện shadowing:
– https://www3.nhk.or.jp/news/easy/ (tin tức tiếng Nhật dễ)
– Kênh YouTube 日本語の森, Easy Japanese, hoặc JLPT Listening Practice
– Podcast: Nihongo Con Teppei, Let’s Learn Japanese from Small Talk
4. Tự tạo hội thoại giả định – “diễn tập” phỏng vấn và môi trường công xưởng
Bạn nên luyện tập bằng cách tự đặt ra tình huống giao tiếp: trả lời phỏng vấn, xin chỉ thị công việc, báo cáo tiến độ, gọi điện cho sếp…
Ví dụ:
Tình huống 1: Giới thiệu bản thân khi phỏng vấn
はじめまして。私はグエン・バン・アインと申します。ベトナムのホーチミン市から来ました。大学では機械工学を勉強しました。３年間、工場でCNC機械を操作する仕事をしてきました。御社の技術に魅力を感じて応募しました。よろしくお願いいたします。
Tình huống 2: Báo cáo tiến độ công việc
部長、今日の溶接作業は９０％完了しました。残りは明日の午前中に終わる予定です。何かご指示があれば教えてください。
Tình huống 3: Gặp sự cố cần hỗ trợ
すみません、機械の動きがおかしいです。エラーコードが出ています。整備担当の方を呼んでもいいですか？
Việc luyện tập các đoạn hội thoại giả định như trên sẽ giúp bạn không bị bối rối khi gặp tình huống thật.
5. Luyện kaiwa với người thật – học qua tương tác
Nếu bạn có cơ hội, hãy luyện nói cùng với người Nhật, senpai đã từng đi Nhật hoặc giáo viên dạy kaiwa. Một số nền tảng có thể giúp bạn tìm đối tác luyện nói:
– https://hellotalk.com/ – ứng dụng trao đổi ngôn ngữ
– https://italki.com/ – học với giáo viên bản ngữ theo giờ
– https://aanime.biz – nền tảng học tiếng Nhật qua phim có phụ đề giúp luyện nghe nói bối cảnh công xưởng
– Tham gia nhóm Facebook dành cho kỹ sư chuẩn bị sang Nhật hoặc các lớp luyện kaiwa online.
III. Lộ trình luyện kaiwa cho kỹ sư trước khi xuất cảnh
Bạn có thể tham khảo lộ trình 8 tuần sau để luyện tập một cách bài bản và đều đặn:
Tuần 1–2:
– Học từ vựng chuyên ngành cơ bản
– Nắm vững 50 mẫu câu kaiwa thường dùng trong nhà máy
– Luyện nghe – lặp lại qua video ngắn 1–2 phút mỗi ngày
Tuần 3–4:
– Shadowing với audio có phụ đề
– Tự nói 5 mẫu câu mỗi ngày theo từng tình huống
– Luyện giới thiệu bản thân và lý do chọn công ty Nhật
Tuần 5–6:
– Mở rộng từ vựng nâng cao và cụm từ dùng trong xử lý sự cố
– Diễn tập phỏng vấn cùng bạn học hoặc ghi âm và nghe lại
– Tạo hội thoại mô phỏng tại công trường
Tuần 7–8:
– Tập phản xạ nhanh qua trò chơi nhập vai
– Luyện gọi điện thoại ngắn gọn, báo cáo qua lời nói
– Tổng ôn và luyện giao tiếp tự nhiên bằng clip dài (5–10 phút)
Luyện kaiwa không phải là việc có thể thành thạo chỉ trong vài ngày. Tuy nhiên, với phương pháp đúng, nguồn tài liệu phù hợp và lịch học đều đặn, kỹ sư có thể tự tin giao tiếp bằng tiếng Nhật khi phỏng vấn và làm việc thực tế. Hãy nhớ rằng: Giao tiếp tốt không cần phải nói như người Nhật, mà là nói đúng ngữ cảnh, dễ hiểu và thể hiện được thái độ chuyên nghiệp.
Hãy bắt đầu từ hôm nay – mỗi ngày 15 phút luyện nói sẽ tạo nên sự khác biệt lớn khi bạn bước chân vào công xưởng Nhật Bản. Đừng chờ đến khi xuất cảnh mới luyện kaiwa. Càng chuẩn bị sớm, bạn càng làm chủ được hành trình của chính mình.
